12 sierpień 2024
Zmiany wprowadzone w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i technologii z dnia 27 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wprowadza ważne zmiany w pomiarach hałasu od wyposażenia technicznego. W kontekście pomiarowym wynika to głównie ze zmiany powołanych norm określających dopuszczalne wartości hałasu, procedury pomiarowe oraz wymaganą aparaturę pomiarową.
W poniższym artykule przedstawię najważniejsze zmiany wynikające z nowelizacji Rozporządzenia oraz ich wpływ na wybór miernika dźwięku.
Wymagania dotyczące dopuszczalnego poziomu dźwięku w pomieszczeniu
Dotychczas dopuszczalne wartości hałasu od wyposażenia technicznego określała norma PN-B-02151-02:1987, która po aktualizacji rozporządzenia zastąpiona została PN-B-02151-2:2018-01. Biorąc pod uwagę same daty wprowadzenia poszczególnych norm widzimy, że aktualizacja przepisów była koniecznością. Poniżej przedstawione zostały najważniejsze różnice pomiędzy obiema normami, natomiast przed tym warto przypomnieć jakiego rodzaju źródła zaliczają się do wyposażenia technicznego. Na szczęście nowa wersja normy precyzyjniej określa, jakich hałasów dotyczy.
W kontekście instalacji technicznych norma mówi o hałasie:
- Przenikającym z pomieszczeń technicznych do budynku np. pompy ciepła, piece c.w. i c.o., wentylatory, urządzenia dźwigów
- Pochodzącym od urządzeń instalacyjnych usytuowanych na zewnątrz budynku - klimatyzotory, czerpnie lub wyrzutnie powietrza
- Pochodzącym od wentylacji mechanicznej, instalacji grzewczej, klimatyzacji i urządzeń z nimi związanych
- Wytworzonym przez użytkowanie instalacji - instalacje sanitarne, wentylacyjne/klimatyzacje
- Generowanym przez inne grupy wyposażenia technicznego np. bramy garażowe, sygnały domofonu.
Hałas związany z lokalami usługowymi został podzielony na:
- Hałas od lokali usługowych, w tym ten wywołany działaniem znajdujących się tam urządzeń
- Hałas związany z muzyką i tańcem dotyczący m.in klubów koncertowych i tanecznych
Cirrus CR:310 - Miernik dźwięku spełniający wymagania klasy 2 zgodnie z PN-EN 61672-1
Porównując obie normy, największę zmiany dotyczyć będą:
Zmiany dopuszczalnych poziomów dla konkretnych pomieszczeń
W tymi miejscu, oprócz zmian samych dopuszczalnych wartości i odejścia od określenia osobnych wymagań dla dnia i nocy, należy zwrócić również uwagę na to, że nowa norma kwalifikuje w trakcie oceny grupę hałasów niskoczęstotliwościowych, impulsowych i tonalnych, które wcześniej nie były brane pod uwagę. Wykrycie jakiegokolwiek z nich realnie wpływa na docelową dopuszczalną wartość. Dodatkowo norma odeszła od podziału na hałas ustalony i nieustalony w czasie.
Zmiany parametrów określających dopuszczalne poziomy
Wcześniejsza norma podczas oceny używała równoważnego lub średniego poziomu dźwięku, który dobierało się na podstawie tego czy hałas emitowany przez źródło bym stały, czy zmienny w czasie. Nowa norma używa jedynie równoważnego poziomu dźwięku, niezależnie od charakteru hałasu. Użycie maksymalnego poziomu dźwięku pozostaje bez zmian, choć zmieniła się stała czasowa z Slow na Fast.
Brak wymagań dla pomieszczeń technicznych
Nowa norma nie zakłada żadnych wymagań dla pomieszczeń technicznych. Wymagane jest jedynie, by w typach pomieszczeń wyszczególnionych w normie poziom nie przekraczał wartości dopuszczalnych.
Określenie nowych procedur pomiarowych
Poprzednia norma jako procedurę pomiarową wskazywała normę PN-B02156:1987, natomiast nowa wersji odwołuje się do dwóch procedur. Standardowa i preferowana metoda określona została w normie PN-EN ISO 10052. Pozwala ona na wykonanie uproszczonych pomiarów, które zazwyczaj są wystarczające. W przypadku sytuacji szczególnych i spornych należy wykonać pomiary zgodnie z normą PN-EN ISO 16032.
DeltaOHM HD2010UC - Miernik dźwięku klasy 1 spełniający wymagania normy PN-EN 61672-1.
Aparatura pomiarowa
Wymagania odnośnie aparatury pomiarowej zostały określone w normach obejmujących procedury pomiarowe, czyli odpowiednio w przypadku starej metody w PN-B-02156:1987, a w przypadku nowej w PN-EN ISO 10052 lub PN-EN ISO 16032 (w zależności, którą procedurę wybierzemy).
W przypadku poprzedniej procedury pomiarowej główny problem w doborze miernika dźwięku stanowiły różnice we wskazywanych normach. Odnosiła się ona do nieaktualnej już normy PN-T-06460:1979, której przełożenie na aktualnie obowiązującą normę PN-EN 61672-1 nie było intuicyjne.
Nowe procedury wskazują, by w przypadku PN-EN ISO 16032 stosować miernik dźwięku klasy 1 (zgodny z PN-EN 61672-1), a w przypadku normy PN-EN ISO 10052 dopuszczalna jest klasa 1 i 2 (również zgodne z PN-EN 61672-1).
Uściślając, Rozporządzenie wprowadza tutaj trochę zamieszania, ponieważ wskazana w nim norma 10052 z roku 2007 w kontekście miernika dźwięku odnosi się do nieaktualnej normy 60651. Powołanie normy z tego roku zapewne podyktowane było tym, że najnowsze jej wydanie nie jest dostępne jeszcze w języku polskim. Najnowsza wersja normy wymaga już aparatury klasy 1 lub 2 zgodnej z PN-EN 61672-1.
Cirrus Optimus+ Red - Miernik dźwięku klasy 1 spełniający wymagania normy PN-EN 61672-1. Miernik dostępny jest również w klasie 2
Metodyka pomiarowa
Jak wspomniałem w rozdziale dotyczącym dopuszczalnych poziomów hałasu od wyposażenia technicznego, nowa norma wprowadza również aktualną metodykę pomiarową zawartą w normach:
- PN-EN ISO 10052:2007 - metodyka standardowa, zalecana do stosowania w większości przypadków
- PN-EN ISO 16032:2006 - metodyka dokładniejsza, zalecana w przypadku sytuacji spornych
Ze względu na to, że norma 16032 wymaga bardziej specjalistycznych pomiarów, które wykonywane będą zazwyczaj przez akustyczne laboratoria badawcze, w dalszej części artykułu skupię się na metodyce standardowej i zalecanej w pierwszej kolejności, opisanej w PN-EN ISO 10052:2007.
Główne różnice pomiędzy procedurami pomiarowymi
Zmiana parametrów użytych do rejestracji dźwięku
Jak wspomnieliśmy w poprzednim rozdziale, nowa procedura pomiarowa określona w PN-EN ISO 10052:2007 odchodzi od obliczeń średniego poziomu dźwięku dla źródeł hałasu ustalonego, wskazując niezależnie na pomiar równoważnego poziomu dźwięku. Zmiana ta podyktowana jest również rozwojem technologicznym, ponieważ aktualnie większość mierników spełniających normą PN-EN 61672-1 mierzy równoważny poziom dźwięku. W kontekście poziomu maksymalnego, zmianie ulegał korekcja czasowa z Slow na Fast, co również realnie wpływanie na rejestrowane wyniki.
Cykl pomiarowy zamiast czasu obserwacji
Poprzednia norma odnosiła się do czasu obserwacji wynoszącego 8 godzin dla pory dziennej i 30 min dla pory nocnej. Pozostawiało to pewną przestrzeń pozwalającą na głośniejszą pracę urządzenia, kosztem czasu jego pracy. Nowa procedura pomiarowa zmienia czas pomiarowy definiując cykle pracy zarówno dla maksymalnego, jak i równoważnego poziomu dźwięku. Cykle opisują dokładnie czas pomiaru względem pracy urządzenia, co z jednej strony może usprawniać pomiary, natomiast z drugiej nakłada bardziej rygorystyczne warunki.
Brak poprawki na tło akustyczne
Poprzednia procedura wymagała rejestracji tła akustycznego w celu korekcji wyniku zakładając, że hałas będzie zawsze sumą ciśnienia akustycznego pochodzącego z tła i badanych urządzeń. W przypadku nowej procedury pomiar tła dalej jest opisany, jednak stanowi on jedynie funkcję informacyjną o warunkach, nie wpływając w żadną korekcję na zarejestrowany poziom dźwięku od wyposażenia technicznego.
Zmiana poprawki na czas pogłosu
Poprzednia norma ograniczała poprawkę związaną z czasem pogłosu jedynie do objętości pomieszczenia. W przypadku nowej procedury klasyfikacji podlega również typ ścian, stropu i podłogi. Norma zawiera tabele wskazującą wartość poprawki dla poszczególnych parametrów pomieszczenia.
Liczba punktów pomiarowych i ich rozłożenie
Nowa procedura pomiarowa zakłada pomiar wykonany w dwóch punktach pomiarowych. Pierwszy punkt powinien zostać zlokalizowany w narożniku pomieszczenia, a drugi w polu możliwie rozproszonym np. na środku pomieszczenia w odpowiedniej odległości od przegród.
Podsumowanie
Zmiany w Rozporządzeniu realnie wpłynęły na wymagania związane z dopuszczalnymi poziomami hałasu od wyposażenia technicznego, jak i na samą procedurą pomiarową. Warto mieć to na uwadze, szczególnie na etapie wyboru miernika dźwięku, tak aby pozwolił on na pokrycie wymagań dla nowego i dotychczasowego budownictwa. W tym zakresie najważniejsze jest skupienie na mierniku dźwięku spełniającym wymagania normy PN-EN 61672-1, umożliwiającym przy okazji rejestrację równoważnego poziomu dźwięku LAeq.
Źródła:
- PN-B-02151-02:1987
- PN-B-02151-2:2018-01
- PN-EN ISO 10052:2007
- PN-EN ISO 16032:2006
- Dz.U. 2023 poz. 2442 - Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 27 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
Robert Maćkowiak