Zgodnie ze międzynarodowym słownikiem metrologii prawnej wzorcowanie oraz kalibracja są pojęciami tożsamymi. 

Często uważa się, że kalibracja oznacza zarówno "sprawdzenie" -> wzorcowanie ORAZ "strojenie" -> adiustację jednocześnie. Jest to jednak powszechny błąd. 

Co do zasady, laboratoria świadczą usługi wzorcowania (inaczej: kalibracji), które polegają na porównaniu wyników pomiarów przyrządu wzorcowanego ze znacznie dokładniejszym wzorcem (np. kalibratorem). 

Jeśli w wyniku wzorcowania (kalibracji) okaże się, że przyrząd posiada znaczne błędy pomiarowe, a istnieje możliwość techniczna (ew. instrukcja) wykonania osobnej czynności strojenia, czyli adiustacji - która zmieni parametry metrologiczne przyrządu, można zlecić ją dodatkowo laboratorium wzorcującemu.

Adiustacja jest jednak odrębną i często znacznie bardziej skomplikowaną usługą niż samo wzorcowanie. Należy mieć na uwadze, że zlecając w laboratorium wzorcowanie (kalibrację), nie oznacza to, że automatycznie przyrząd będzie miał wykonaną adiustację, poprawiającą jego błędy pomiarowe. 

Jest to praktyka obowiązująca we wszystkich laboratoriach, przy czym niektóre z nich, o ile mają taką możliwość, mogą oczywiście wykonać również usługę adiustacji, często jednak wiąże się to z dopłatą do podstawowej usługi.

Legalizacja odnosi się z kolei do wąskiej grupy przyrządów pomiarowych, za pomocą których dokonuje się najczęściej rozliczeń finansowych, np. mediów lub towarów (gazomierze, wodomierze, liczniki energii elektrycznej, dystrybutory paliw, wagi handlowe). 

Przyrządy do pomiarów elektrycznych lub środowiskowych nie podlegają więc legalizacji.

Jak już wyjaśniliśmy w sekcji "Wzorcowanie, kalibracja czy legalizacja?" usługa adiustacji polega na zmianie parametrów metrologicznych przyrządu pomiarowego, aby "naprawić" jego wskazania.

Aby jednak wykonać usługę adiustacji, wcześniej należy wykonać samo wzorcowanie (inaczej: kalibrację), które pozwoli stwierdzić dokładnie czy przyrząd pomiarowy wykazuje znaczące błędy - odbiegające od deklaracji producenta lub parametru błędów przyjętych przez użytkownika danego przyrządu.

Zależnie od producenta i przyrządu wykonanie adiustacji może być możliwe lub ograniczone. 

Aby wykonać adiustację, wymagane jest w pierwszej kolejności posiadanie dokładnych wzorców do wymagających adiustacji wielkości (np. napięcia, rezystancji itd.), które chcemy wprowadzić/zmienić w adiustowanym przyrządzie. 

O ile w starszych przyrządach adiustacja polegała najczęściej na regulacji potencjometrami, to we współczesnych przyrządach odbywa się za pomocą opisanej w instrukcji procedury lub/albo dedykowanego oprogramowania oraz często specjalnych akcesoriów.

Część producentów nie opisuje jednak takiej procedury, nie udostępnia ogólnie niezbędnego oprogramowania za pomocą którego taką adiustację można wykonać, a w przypadku tanich przyrządów nawet nie zakłada takiej możliwości. W takiej sytuacji zdolność wykonania usługi adiustacji jest przez laboratorium ograniczona lub niemożliwa.

Laboratorium Merserwis posiada możliwość adiustacji przyrządów firm Metrel, GW Instek, KIMO/Sauermann, Kane, Presys, a także tych przyrządów, dla których producenci opublikowali niezbędne procedury czy narzędzia do adiustacji.

Wykonanie usługi wzorcowania (kalibracji) kończy się wystawieniem świadectwa wzorcowania.

WYNIK WZORCOWANIA NIGDY NIE JEST NEGATYWNY *1

Świadectwo wzorcowania, posiada m.in. informację dotyczące podmiotu zlecającego wykonanie usługi, przyrządu który został wywzorcowany, określa datę i czas wykonania usługi, oraz co najważniejsze dla zlecającego posiada wyniki wzorcownia, najczęściej w formie tabeli, z podaną niepewnością pomiaru. 

Więcej na ten temat w naszym artykule: https://www.merserwis.pl/blog/artykul/interpretacja-swiadectwa-wzorcowania.

*1 Często można usłyszeć wśród Klientów potoczne stwierdzenie: "Przyrząd przeszedł wzorcowanie" lub "Wzorcowanie było dobre / pozytywne" lub odwrotnie "Wzorcowanie było złe / negatywne".

Istotą wzorcowania jest stwierdzenie różnić w wynikach pomiarów pomiędzy przyrządem wzorcowanym, a wzorcem. 

Oznacza to że jeśli samo wzorcowanie jest tylko możliwe (czyli przyrząd działa), to nie może ono być co do zasady negatywne.

W wielu przypadkach, rezultat wzorcowania pokazuje relacje pomiędzy wzorcem, a przyrządem wzorcowanym i o ile samą relację udało się ustalić, to wzorcowanie jest już poprawne. 

Kiedy mówimy o ocenie wyników wzorcowania, właściwym metrologicznie określeniem jest pojęcie Stwierdzenia Zgodności.

Jeśli wzorcowanie nie zostało zlecone wraz z wykonaniem stwierdzenia zgodności (o którym poniżej), bardzo prawdopodobne jest że Klient otrzyma świadectwo z wynikami (które nawet mogą wskazywać znaczące błędy przyrządu wzorcowanego), ale bez zapoznania się z rezultatami we własnym zakresie - wyjdzie BŁĘDNIE z założenia, że otrzymanie świadectwo oznacza prawidłowe działanie przyrządu (w rozumieniu błędów pomiarowych, nie przekraczających wartości określonych fabrycznie przez producenta).

UWAGA: W laboratoriach nieakredytowanych oraz nie działających zgodnie z normą PN EN ISO 17025 (norma określająca wymagania dla laboratoriów wzorcujących) nie stosuje się Stwierdzenia Zgodności, a jedynie ocenę w rodzaju NEGATYWNY / POZYTYWNY dla danego pomiaru, co stanowi znakomite uproszczenie kwestii oceny zgodności otrzymanego wynika i odróżnia m.in. profesjonalne laboratoria od tych działających poza kontrolą.  

Stwierdzenie zgodności w świadectwie wzorcowania jest formalnym oświadczeniem, które wskazuje czy badany obiekt spełnia określone wymagania (np. dokładność określoną przez producenta) lub normy. 

Innymi słowy, świadectwo posiadające stwierdzenie zgodności, ułatwia zlecającemu wzorcowanie, np. określenie prawidłowości działania przyrządu na podstawie uzyskanych w wzorcowaniu wyników.

Znakomita większość laboratoriów wzorcujących - nie wykonuje stwierdzenia zgodności w standardzie w ramach zleconego wzorcowania, a klient zlecający pomiary musi dodatkowo zamówić wykonanie takiego stwierdzenia. Często odbywa się to też za dodatkową opłatą.

W laboratorium Merserwis dla większości mierników wielkości elektrycznych, stwierdzenie zgodności oferowane jest w standardzie bez dopłat. Szczegóły znajdują się zawsze w ofercie.

Zgodnie z międzynarodowym standardem ISO/IEC 17025, który określa wymagania dla kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących, stwierdzenie zgodności musi być wykonane z uwzględnieniem odpowiednich procedur i kryteriów oceny.

Aby stwierdzenie zgodności mogło być wykonane zgodnie z ISO/IEC 17025, laboratorium musi:

- Określić kryteria zgodności: Należy jasno zdefiniować, jakie wymagania lub normy muszą być spełnione dla danego obiektu badawczego.

- Przeprowadzić wzorcowanie: Wzorcowanie musi być przeprowadzone zgodnie z odpowiednimi metodami i procedurami, aby zapewnić wiarygodność wyników.

- Ocenić wyniki wzorcowania: Należy porównać wyniki wzorcowania z kryteriami zgodności, aby ustalić czy obiekt spełnia wymagane normy.

- Dokumentować wyniki i stwierdzenie zgodności: Wszystkie wyniki oraz stwierdzenie zgodności muszą być jasno i dokładnie udokumentowane w świadectwie wzorcowania.

- Zarządzać niepewnością pomiaru: Laboratorium musi również uwzględnić i odpowiednio zarządzać niepewnością pomiarową, co jest kluczowe dla oceny zgodności.

Działania te zapewniają, że stwierdzenie zgodności jest rzetelne i oparte na solidnych podstawach metodycznych, co z kolei zwiększa zaufanie do wyników wzorcowania oraz do samego laboratorium.

W znakomitym uproszczeniu spójność pomiarowa powoduje, że dzięki zachowaniu określonych reguł, 1V / 1°C zmierzony przez nasz prosty przyrząd odpowiada (z pewnym ograniczonym błędem), dokładnie 1V / 1°C zmierzony przez inny przyrząd pomiarowy (a nie, np. 1,5V czy 2°C) używany przez kogoś innego.

Jednym z podstawowych wymagań w zachowaniu spójności pomiarowej, jest zachowanie nieprzerwalnego łańcucha porównań.

Nieprzerwany łańcuch porównań oznacza, że np. nasz multimetr porównywany jest podczas wzorcowania z wzorcem w laboratorium (kalibratorem). Ten sam kalibrator jest również kalibrowany, np. w Głównym Urzędzie Miar (GUM), który porównuje go ze swoim wzorcem. A, np. GUM porównuje wyniki osiągane przez siebie z innymi krajowymi i międzynarodowymi instytucjami metrologicznymi. 

Dzięki temu 1V czy 1°C jest taki sam dla wszystkich.

Jednym z warunków poprawnego wykonania wzorcowania jest zachowanie spójności pomiarowej przez laboratorium wzorcujące.

W laboratoriach akredytowanych (np. PCA) działających zgodnie z PN EN ISO 17025, nad poprawnością zachowania spójności pomiarowej czuwają m.in. niezależni audytorzy, którzy weryfikują to w trakcie audytu takiego laboratorium.

W laboratoriach nieakredytowanych, nikt nie weryfikuje zewnętrznie spełnienia warunku spójności pomiarowej. Weryfikacja, że warunek ten został spełniony ciąży więc na kliencie zlecającym wzorcowanie w takim laboratorium.

Innymi słowy, zlecając wzorcowanie w laboratorium nieakredytowanym, klient dla potwierdzenia spójności, powinien poprosić laboratorium o okazanie mu świadectw wzorcowań kalibratorów i wzorców, które używane są w procesie wzorcowania jego przyrządu.

Laboratorium powinno okazać kopie takich świadectw (wzorców), które powinny być wykonane przez laboratorium akredytowane (polskie, zagraniczne, Główny Urząd Miar lub jego odpowiednik w innym kraju) w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy (maks. 24 miesiące dla rezystorów stałych). 

Trudno bowiem stwierdzić poprawność wzorcowania przyrządów wykonywanych co 12 miesięcy, tak jak zaleca większość producentów, jeśli wzorce wykorzystywane do tego procesu same nie są w analogicznym okresie weryfikowane co 12 miesięcy.

Na świadectwach wzorcowania, znaleźć możemy informację dotyczącą Niepewności Pomiaru - dla każdej zmierzonej wartości.

Niepewność Pomiaru nie jest tożsamy z Błędem pomiarowym, jest pojęciem szerszym.

Niepewność pomiarów w metrologii to sposób wyrażenia tego, jak bardzo wynik pomiaru może różnić się od rzeczywistej wartości zmierzonej wielkości. 

Jest to bardzo ważne, ponieważ żaden pomiar nie jest idealnie dokładny, a zrozumienie i uwzględnienie tej niepewności pomaga ocenić, jak bardzo można ufać wynikom pomiarów.

Można z dużym uproszczeniem, wyobrazić sobie to jako "margines błędu" wokół wyniku pomiaru. Na przykład, jeśli zmierzysz długość stołu i otrzymasz wynik 2 metry z niepewnością pomiaru ±5 cm, oznacza to, że rzeczywista długość stołu prawdopodobnie mieści się gdzieś między 1,95 a 2,05 metra.

Niepewność pomiaru bierze pod uwagę różne źródła błędów, takie jak błędy urządzenia pomiarowego, błędy obserwatora czy zmiany w warunkach otoczenia (temperatura, wilgotność itd.). Sumując te różne źródła niepewności ich wagę w całości, można lepiej zrozumieć, jak dokładny jest pomiar i jakie są jego ograniczenia.

O ile brak niepewności pomiaru na świadectwie jest spotykany w laboratoriach bez akredytacji bo jego określenie i wyliczenie, wymaga więcej pracy niż proste podanie błędu wzorca, o tyle brak niepewności jest nie dopuszczalny w laboratoriach akredytowanych zgodnie z ISO 17025 np. PCA.

Więcej na ten temat samej niepewności pomiaru, można przeczytać w naszym dedykowanym artykule: https://kalibracja-miernikow.pl/aktualnosci/informacje/niepewnosc-pomiaru.html

1. Klient przesyła zapytanie na wzorcowanie przyrządów, podając ich producenta, model i ilość np. za pomocą elektronicznego formularza (LINK).

2. W oparciu o zapytanie, przygotowywana jest dedykowana oferta na wzorcowanie podanych przyrządów, podająca szczegółowe parametry wykonania takiej usługi.

Jeśli klient przekazał instrukcję adiustacji, możliwe jest zaoferowanie usługi obejmujące adiustację.

3. Klient akceptuje przedstawione warunki realizacji (zawierające: koszt/termin/specyfikację usługi oraz jej regulamin).

4. Klient dostarcza przyrządy do Laboratorium, korzystając, np. z usługi Door to Door, gdzie laboratorium odbiera przyrządy własnym kurierem lub osobiście w Biurze Obsługi Klienta w siedzibie firmy Merserwis (Andersa 10, Warszawa).

5. Laboratorium wykonuje wzorcowanie zleconych przyrządów zgodnie z zamówieniem.

Przeważnie po okresie aklimatyzacji, przyrząd jest wstępnie sprawdzany, a następnie trafia na stanowisko do wzorcowania, gdzie zgodnie z procedurami pomiarowymi, wykonuje się jego wzorcowanie w kilku - kilkunastu lub kilkuset punktach pomiarowych (zależnie od przyrządu), gdzie każdy pomiar wykonywany jest kilkukrotnie w celu wyciągnięcia średniej. 

Wyniki pomiarów w trakcie wzorcowania rejestrowane są w systemie informatycznym, a po skończeniu procesu wzorcowania trafiają do weryfikacji i akceptacji w celu wystawienia świadectwa.

6. Po wykonaniu wzorcowania, klient zostaje poinformowany o zakończeniu procesu, a na wykonaną usługę jest wystawiana faktura z odroczonym terminem płatności. Przyrządy zostają przekazane do odbioru lub wysyłki kurierskiej.

7. Po opłaceniu faktury (zaksięgowaniu środków) laboratorium udostępnia świadectwa wzorcowania w formie elektronicznej. 

Cały proces obsługi, od dostawy przyrządu do laboratorium, przez wzorcowanie i po jego zwrot jest rejestrowany w wewnętrznym systemie informatycznym i na wewnętrznym monitoringu wizyjnym.

Termin realizacji usługi przedstawiony jest każdorazowo w ofercie, ale przeważnie trwa on 3 - 5 dni roboczych dla standardowych przyrządów, przy czym termin zależny jest od typu przyrządu, okresu w roku (święta, nowy rok, sezony wakacyjne) i sytuacji kadrowej w laboratorium.

Usługi realizowane w laboratoriach zewnętrznych i zagranicznych mają znacznie dłuższy termin realizacji.

Aktualny, realny średni termin wykonania usługi w naszym laboratorium, można znaleźć na dedykowanej stronie internetowej laboratorium: czas realizacji wzorcowania.

Na czas wzorcowania umożliwiamy wypożyczenie z ograniczonej puli przyrządów zastępczych. Ponadto świadczymy także usługi wzorcowania w trybie instant (6 godzin), ekspresowym (24 godziny) i priorytetowym (48 godzin).

Więcej na ten temat na dedykowanej stronie internetowej laboratorium Merserwis.

Świadectwa wzorcowania nie posiadają terminu ważności i są wydawane bezterminowo. 

Świadectwo wzorcowania stwierdza jakie odchylenia w trakcie pomiarów wykazał dany przyrząd na dzień wykonania wzorcowania.

W przypadku uszkodzenia przyrządu, oraz jego naprawy, zalecane jest wykonanie ponownego wzorcowania, jednak nie wynika to bezpośrednio z przepisów.

Nie ma obecnie przepisów nakładających na posiadaczy przyrządów pomiarowych obwiązek ich wzorcowania bezpośrednio. Oznacza to, że nie podlegają one bezpośredniej prawnej kontroli metrologicznej.

Są pewne branże takie jak elektroenergetyka, chłodnictwo (Ustawa z dnia 15 maja 2015r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych) dla których w osobnych przepisach znalazły się wytyczne lub nałożona konieczność wzorcowania używanych narzędzi pomiarowych.

Jest także conajmniej kilka przepisów pośrednich, rozporządzeń, norm, a także szereg zaleceń branżowych czy producenckich, które uważa się za źródło wiedzy technicznej i które o tym wspominają lub nawet taki obowiązek nakładają.

1. W Ustawie  z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach, 

znajdziemy następujące artykuły:

Rozdział 2 Legalne jednostki miar i państwowe wzorce jednostek miar

Art. 5.1. Legalnymi jednostkami miar są:

1) jednostki Międzynarodowego Układu Jednostek Miar (SI)

(...)

w Art. 6.1.  

Obowiązek stosowania legalnych jednostek miar dotyczy użytkowania przyrządów pomiarowych, wykonywania pomiarów i wyrażania wartości wielkości fizycznych.

Należy więc zadać pytanie: w jaki sposób, można potwierdzić, że nasz przyrząd pomiarowy, wskazujący 1 V napięcia, 1 A prądu, 1 Ω rezystancji, 1°C temperatury (ew. innej jednostki) lub ich wielokrotności, wskazuje je poprawnie czyli, że są to legalne jednostki zgodnie z wymaganiami powyższej ustawy? 

Bez wzorcowania jest to dosyć problematyczne.

O ile zapisów tej ustawy nie będzie stosował nikt wobec osób fizycznych to w zasadzie na podstawie ww. przepisów, stwierdzenie spełnienia wymagań (stosowania legalnych jednostek) można oczekiwać w stosunku każdego przedsiębiorstwa wykonującego pomiary. Spełnieniem tego wymagania jest chociażby świadectwo wzorcowania przyrządu.

2. Firmy w których wdrożone zostały normy ISO 9001, mają obowiązek ich przestrzegania, który wynika z podpisanych umów z odbiorcami / dostawcami, lub stosują się do wymagań GLP (Good Laboratory Practice).

W normie ISO 9001, punkt dotyczący wzorcowania przyrządów mieści się pod sekcją dotyczącą kontroli nad urządzeniami monitorującymi i pomiarowymi. W edycji ISO 9001:2015, ten obszar jest omawiany w sekcji 7.1.5 pod tytułem „Monitoring and measuring resources” (Zasoby do monitorowania i pomiarów).

Sekcja 7.1.5 wymaga od organizacji, aby zapewnić, że zasoby służące do monitorowania i pomiarów są odpowiednie do ich zastosowania i prowadzą do uzyskania wiarygodnych wyników. Musi istnieć proces, który gwarantuje, że te przyrządy są wzorcowane lub weryfikowane w określonych odstępach czasu lub przed użyciem, a także że są one identyfikowalne, aby można było określić ich status wzorcowania. 

Norma wymaga również, aby były przechowywane odpowiednie zapisy wyników wzorcowania i weryfikacji.

Punkty te zapewniają (oraz nakładają obowiązek), że wszystkie przyrządy pomiarowe używane w procesach, które wpływają na jakość produktu, są odpowiednio wzorcowane i utrzymane, co ma na celu zapewnienie ciągłej dokładności pomiarów oraz ogólnej jakości produktów i usług oferowanych przez organizację.

3. Instrukcja obsługi przyrządu pomiarowego

Dla znakomitej większości przyrządów pomiarowych, ich producenci bezpośrednio lub w instrukcji obsługi zalecają wykonywanie wzorcowania przyrządów co (najczęściej) 12 miesięcy.

Niektórzy użytkownicy, proszeni o dostarczenie świadectwa po pomiarach, starają wytłumaczyć, że jest to przecież wyłącznie zalecenie producenta. 

O ile trudno się z tym nie zgodzić, to jednocześnie należy stwierdzić, że producent przyrządu (który go produkuje, a nie koniecznie wzorcuje - bo taką usługę może dostarczyć niezależny podmiot) sugeruje taki termin, ponieważ jako producent, posiada najlepszą wiedzę aby stwierdzić, że w dłuższym niż sugerowany w instrukcji okresie jego przyrząd może stracić właściwości metrologiczne.

Pytanie więc: jak użytkownik może potwierdzić, że taki przyrząd spełnia wymagania metrologiczne, w zakresie mierzonych przez niego wielkości?

4. Ubezpieczenie i odpowiedzialność cywilna

W sytuacji gdy dojdzie do awarii budynku, instalacji elektrycznej, systemu wentylacyjnego, instalacji przeciwpożarowej, maszyny czy urządzeń w następstwie których powstały szkody, kluczowe staje się posiadanie aktualnych dokumentów, potwierdzających wykonanie wszelkich badań i pomiarów wymaganych prawem.  

Ubezpieczyciele, a w ekstremalnych sytuacjach sądy, będą wymagać dostępu do dokumentacji oraz pomiarów dotyczących, np. budynków, instalacji, maszyn czy produktów. Nieocenione w takiej sytuacji będą poza protokołami z badań, świadectwa wzorcowania użytych do pomiarów przyrządów, potwierdzające m.in. ich sprawność w momencie przeprowadzania badań. 

Brak aktualnych świadectw wzorcowania za okres w którym wykonano takie badania, może stanowić przyczynę odmowy wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela. Nie udostępnienie takich dokumentów budzi podejrzenia co do rzetelności działania użytych przyrządów pomiarowych.

Na wykonującym pomiary ciąży obowiązek udowodnienia rzetelności jego pracy. 

W najgorszym scenariuszu, może to nawet skutkować próbą przerzucenia odpowiedzialności za zaistniałe zdarzenie na podmiot wykonujący lub odpowiedzialny za pomiary i dopuszczenie instalacji, maszyny czy produktu do użytkowania niezgodnie z jego stanem faktycznym.

Tym samym aktualne świadectwa wzorcowania odgrywają dodatkową rolę zabezpieczenia w procesie weryfikacji poprawności wykonania usług pomiarowych - bądź pomiarów i mogą wpływać na decyzje ubezpieczycieli oraz sądów w kontekście rozstrzygania kwestii związanych z awariami, zniszczeniami czy wypłatą odszkodowań.

Jest to też jednym z dodatkowych powodów dla którego inspektorzy wymagają takich dokumentów od wykonawców pomiarów odbiorczych czy okresowych.

W zależności od przyrządu i jego zastosowania, wzorcowanie wykonuje się w skrajnych przypadkach przed każdymi pomiarami / co miesiąc, przy czym najczęściej spotykany jest termin 12/24 miesięcy.

Częstotliwość wzorcowania przyrządów pomiarowych uzależniona jest od decyzji użytkownika oraz kluczowych czynników, mających wpływ na właściwości metrologiczne przyrządu.

1. Obowiązujące przepisy lub stosowane normy / procedury

Pierwszym i podstawowym kryterium są wymagania prawne, normy branżowe lub wewnętrzne procedury firmy. Różne sektory przemysłu mogą podlegać specyficznym regulacjom określającym minimalne wymagania dotyczące wzorcowania. Na przykład w przemyśle farmaceutycznym lub medycznym, normy takie jak ISO 13485 mogą nakładać szczegółowe wymagania dotyczące częstotliwości wzorcowania przyrządów pomiarowych. Analogicznie w laboratoriach wzorcujących, które realizują wzorcowanie na obiektach, wzorcowania wymagać będą wzorce, które każdorazowo opuszczają laboratorium aby wykluczyć negatywny wpływ na ich kondycję metrologiczną podczas ich nieobecności w laboratorium.

2. Zalecenia producenta

Producenci przyrządów pomiarowych często podają zalecane interwały wzorcowania w dokumentacji technicznej lub instrukcji obsługi. Te zalecenia opierają się na wewnętrznych testach i doświadczeniach, uwzględniając optymalne warunki użytkowania i żywotność urządzenia. Przestrzeganie tych zaleceń jest dobrym punktem wyjścia, szczególnie jeśli brak jest innych specyficznych wymagań.

3. Częstotliwość użytkowania

Przyrządy często używane mogą wymagać częstszego wzorcowania niż te, które są wykorzystywane sporadycznie. Częste użytkowanie może przyspieszać naturalne procesy zużycia i dryftu kalibracji, co może wpływać na dokładność pomiarów. W takich przypadkach regularne wzorcowanie pomaga w utrzymaniu niezbędnej precyzji.

4. Warunki użytkowania i przechowywania

Ekstremalne warunki, takie jak wysoka wilgotność, temperatura, drgania czy zanieczyszczenie, mogą wpływać na działanie i stabilność przyrządów pomiarowych. Urządzenia działające lub przechowywane w trudnych warunkach mogą wymagać częstszego wzorcowania, aby zapewnić ich niezawodność i dokładność.

5. Rola realizowanych za pomocą przyrządu pomiarów

Ważność i wpływ pomiarów realizowanych przy użyciu danego przyrządu na procesy decyzyjne, bezpieczeństwo czy jakość produktu również mają znaczenie przy określaniu częstotliwości wzorcowania. Przyrządy stosowane w krytycznych aplikacjach, gdzie błąd pomiarowy może mieć poważne konsekwencje, wymagają szczególnie starannej i regularnej kontroli. 

Przyrządy używane w laboratoriach, czy branżach lotnictwa, motoryzacji, farmacji, medycyny mające bezpośredni wpływ na ochronę życia lub zdrowia mają wskazania do skrócenia czas okresów wzorcowania.

Podsumowanie

Odpowiednia częstotliwość wzorcowania jest kluczowa dla zachowania wysokiej jakości i dokładności pomiarów. Przy ustalaniu harmonogramu wzorcowania, należy rozważyć kombinację wymienionych czynników, dostosowując częstotliwość do specyfiki działalności, wymagań regulacyjnych oraz indywidualnych warunków eksploatacji przyrządów. Regularne wzorcowanie to nie tylko zobowiązanie regulacyjne, ale także najlepsza praktyka zapewniająca.

Wdrożenie normy PN EN 17025 które jest podstawą do uzyskania akredytacji (np. PCA) dla laboratorium wiąże się z dużą ilością pracy i wysiłku i często zajmuje lata.

Otrzymanie akredytacji przez Polskie Centrum Akredytacji w Polsce dla laboratorium oznacza, że nie tylko audytorzy zewnętrznie weryfikują sposób funkcjonowania laboratorium i jego personelu zgodnie z obowiązującymi wymaganiami normy i zasadami metrologii, ale także, że wyniki wykazane na takim świadectwie będą akceptowane w innych krajach, na równi ze świadectwami wystawionymi przez laboratoria posiadające akredytację z innych krajów (CMI, UKAS, DKD, COFRAC itd.).

Wzorcowanie wykonane przez laboratorium akredytowane należy uznać za usługę o bardzo wysokiej jakości z międzynarodowym uznaniem.

W przypadku laboratoriów bez akredytacji, sposób funkcjonowania takiego laboratorium nie jest nadzorowany. To jak oraz w jakim zakresie laboratorium dostosowało się do standardów lub zasad metrologii znajduje się wyłącznie w gestii właściciela.

O ile użytkownik laboratorium jest w stanie zweryfikować we własnym zakresie, a rzetelność świadczonych usług przez takie laboratorium (w szczególności spójność pomiarową) zostanie pozytywnie zweryfikowana, korzystanie z takich usług jest dopuszczalne w mniej kluczowych obszarach.

Podsumowując, wszędzie tam gdzie chcemy mieć niemal całkowitą pewność i niepodważalność odnośne wykonanej usługi wzorcownia, zalecane jest skorzystanie z usług akredytowanych. 

Jeżeli nasze pomiary nie wiążą się z żadnym zwiększonym ryzykiem, a my zweryfikowaliśmy jakość usług laboratorium akredytowanego, możemy bez problemu skorzystać z jego usług.

Pełne porównanie tych dwóch typów usług omówiliśmy w jednym z naszych dedykowanych artykułów.

Wdrożenie normy PN EN 17025, która jest podstawą uzyskania akredytacji można podzielić na dwie części.

Z jednej strony, akredytacją zostaje objęte samo laboratorium, co oznacza, że działa ono zgodnie z wymaganiami normy PN EN ISO 17025, na co składają się m.in. procedury, system zarządzania, kompetencje personelu itd.

Z drugiej strony akredytacją zostają objęte pewne konkretne wielkości, np. laboratorium może uzyskać akredytację w obszarze wzorcowania napięcia, prądu, rezystancji, a wykonywać wzorcowanie szeregu innych wielkości (np. temperatury) które jeszcze nie są objęte akredytacją.

Na stronie PCA pod numerem akredytacji (AP 215) można sprawdzić, w jakim zakresie (na jakie wielkości, jakie zakresy i na jaką niepewność) udzielono akredytacji.

Wynika to bezpośrednio ze specyfiki akredytacji, gdzie każda wielkość (pomimo, że czasami stanowi pochodną innych) wymaga przejścia określonej ścieżki czynności, operacji i badań, których uwiecznieniem jest audyt potwierdzający możliwość wzorcowania tej wielkości w ustalonym zakresie i z ustaloną niepewnością, co powoduje objęcie akredytacją danej wielkości, np. Napięcia AC w zakresie 1-1000V.

Niezależnie od powyższego, laboratorium może jednak wykonywać wzorcowanie w szerszym zakresie czy nawet w zakresie wielkości (np. moc, temperatura), które nie zostały jeszcze objęte akredytacją. 

Jeżeli jedno urządzenie (np. miernik ABC) będzie wzorcowany zarówno w zakresie wielkości będących w zakresie akredytacji (np. pomiaru napięcia i rezystancji) oraz w dodatkowo w zakresie nie objętym akredytacją (np. temperatura, moc) to na jednym świadectwie wzorcowania, opatrzonym znakiem PCA znają się wtedy wszystkie wyniki wyniki wzorcowania. 

Wyniki które umieszczono w zakresie lub wielkości na które laboratorium nie otrzymało jeszcze akredytacji, zostaną oznaczone, np. znakiem * z wyjaśnieniem w legendzie świadectwa, że wielkości/zakresy te nie są/nie zostały objęte akredytacją.

Cennik naszych usług wzorcowania, został umieszczony na dedykowanej laboratorium stronie internetowej: Cennik wzorcowania mierników

Proces obsługi laboratorium Merserwis jest zgodny z ISO 17025 i wymaga każdorazowo przedstawienia oferty na wykonanie usług wzorcowania. Zawiera szczegółową specyfikację usługi wraz z wyceną wzorcowania dla konkretnego przyrządu - również takiego, który nie został wyszczególniony w cenniku.

Cena wzorcowania uzależniona jest od ilości funkcji pomiarowych, dokładności, stopnia skomplikowania przyrządu czy trybu wykonania usługi.

Cena może być zmodyfikowana adekwatnie do zmiany w zakresie wzorcowanych funkcji lub zakresów. Zmniejszenie funkcji i zakresów powoduje obniżenie ceny, zwiększenie - odwrotnie.

Jako laboratorium Merserwis świadczymy zarówno usługi w zakresie akredytacji PCA, jak i usługi poza zakresem akredytacji. Przy czym nasze laboratorium funkcjonuje zgodnie z wymaganiami ISO 17025 bez względu na to czy dana wielkość objęta jest już akredytacją.

Poszukując dostawcy usług wzorcowania, możemy znaleźć dostawców, którzy tylko pozornie oferują takie same usługi.

Na rynku laboratoriów wzorcujących, znajdziemy zarówno laboratoria akredytowane, jak i laboratoria nie posiadające akredytacji. Ceny, ale także, co trudniej porównać - jakość i zakres oferowanych przez nie usług znacząco się różnią, pomimo posiadania takiej samej nazwy.

Podstawową różnicą w tym zakresie jest to, że laboratoria bez akredytacji - świadczą swoje usługi na podstawie swobody działalności gospodarczej i nie podlegają żadnej kontroli zewnętrznej w zakresie oferowanych usług.

To czy realizowane przez takie laboratoria usługi są wykonane rzetelnie, zgodnie ze sztuką, sprzęt używany przez laboratorium zachowuje spójność pomiarową, a pracownicy posiadają odpowiednią wiedzę techniczną - jest całkowicie poza czyjąkolwiek kontrolą.

Oznacza to też, że o ile laboratoria takie nie posiadają autoryzacji żadnego z producentów aparatury pomiarowej (co stanowi swoisty nadzór nad jakością), czy chociażby nie ma wdrożonej normy ISO 9001 oznacza, że weryfikacja rzetelności realizowanych przez laboratoria nieakredytowane usług wzorcowania, czy zgodność z zasadami metrologii, ciąży całkowicie na zleceniodawcy (kliencie), co często jest trudne i wymaga specjalistycznej wiedzy.

W przypadku laboratoriów akredytowanych przez PCA (Polskie Centrum Akredytacji), np. zgodnie z normą PN EN ISO 17025, weryfikacji jakości pracy i usług wzorcowania realizowanych przez te laboratoria, wykonywana jest przez niezależnych audytorów, którzy dbają o to. aby laboratorium spełniało wszystkie standardy określone w ww. normie.

Aby więc dokonać porównania dwóch, pozornie takich samych usług wzorowania, należy sprawdzić nie tylko czy ilość punktów pomiarowych na dwóch świadectwach wzorcowania jest podobna (podobne są również wzorcowane zakresy pomiarowe i funkcje, czy niepewność pomiaru), ale co więcej, należy także upewnić się, że laboratorium nieakredytowane zachowuje spójność pomiarową (np. przez weryfikację świadectw wzorcowania kalibratorów i wzorców stosowanych przez laboratorium nieakredytowane, nie starszych niż 12 miesięcy i wydanych przez inne podmioty akredytowane). Każde chcące rzetelnie funkcjonować laboratorium nieakredytowane na życzenie klienta, powinno udostępnić takie wzorce.

Koszt usługi wzorcowania świadczonego przez małe, często jednoosobowe laboratoria, nie podlegające żadnej kontroli, w którym ilość punktów pomiarowych jest o połowę mniejsza, nie znamy nie pewności, a kalibratory wzorcowano ponad rok temu będzie jednak zdecydowanie niższa niż w przypadku laboratorium, które stosuje się do wymagań normy 17025 i jest w tym zakresie niezależnie audytowana (co przekłada się na jakość, ale także na koszty takiej usługi).
 

Ostatecznie, wzorcowanie ma być jednym z elementów potwierdzających zachowanie jakości, która często nie chodzi w parze z kompromisami. 

Nie oznacza to jednak, że nie ma rzetelnie działających, nieakredytowanych laboratoriów, bo oczywiście są (bo każde laboratorium akredytowane, kiedyś nie posiadało przecież tej akredytacji), niemniej ciężar weryfikacji jakości zakresu usług w laboratoriach małych i nieakredytowanych spoczywa na kliencie, za cenę - niższej ceny (często również jakości).

Laboratorium Merserwis stosuje system zniżek oferowanych dla stałych klientów.

Oferujemy także specjalną zniżkę, dla innych, niezależnych laboratoriów, które decydują się na wykonanie wzorcowania używanych przez nich przyrządów za naszym pośrednictwem.

Jeśli koszt danej usługi jest dla Panstwa zbyt znaczący, zachęcamy do kontaktu w którym zawsze można zapytać nas o zmniejszenie zakresu wzorcowania lub stworzenie specjalnej oferty.

Na naszym profilu firmowym Facebook regularnie publikujemy kody rabatowe na usługi laboratoryjne. Sprawdź nasz profil i odbierz swój kod na wzorcowanie!

Aktualny stan realizacji usługi wzorcowania można sprawdzić na dedykowanej stronie naszego laboratorium:

Status zlecenia

Do otrzymania informacji niezbędne będą dane wysłane w wiadomości e-mail na adres podany w formularzu rejestracji usługi lub w Biurze Obsługi Klienta (w przypadku wizyty osobistej).

Świadectwo wzorcowania wysyłane jest automatycznie na adres e-mail podany przy rejestracji zlecenia, następnego dnia roboczego, po odnotowaniu wpływu płatności za usługę na nasze konto lub bezpośrednio po przesłaniu potwierdzenia płatności lub płatności kartą.

Faktura za wykonanie usługi wzorcowania jest wystawiana:

- dla zleceń odsyłanych kurierem: w ciągu 24 godzin od wykonania zlecenia

- dla zleceń odbieranych osobiście: w dniu odbioru osobistego

Standardowo plik faktury elektronicznej wysyłany jest za pomocą poczty elektronicznej. W momencie wprowadzenia elektronicznego systemu faktur w Polsce, dostępny będzie z poziomu systemu.

Udostępniliśmy usługę rezerwacji terminu wzorcowania z 3 tygodniowym wyprzedzeniem, co pozwala skrócić czas realizacji usługi.

Rezerwację terminu można wykonać automatycznie, za pomocą naszej strony internetowej:

Rezerwacja terminu wzorcowania

Rezerwacja jest odpłatna (ponieważ wiele osób dokonywało rezerwacji, ale ostatecznie z niej nie korzystali). W przypadku zrealizowania usługi koszt rezerwacji na prośbę zlecającego zostanie odliczony od ceny usługi podstawowej.